زنگ خطر افزایش مصرف مشروبات الکلی در جامعه

با گذشت حدود ۱۴۰۰ سال از صدور احکام اسلامی عده‌ای نظر بر این دارند که در این زمانه و با گسترش علم و تکنولوژی نیازی به چنین احکامی وجود ندارد. یکی از این احکام که تحت کنش‌های اجتماعی قرار گرفته و هجمه‌های فراوانی را به خود جلب کرده موضوع حجاب است؛ چنانچه آن را مخالف قانون آزادی انسان دانسته و آن را سلب آزادی انسان معرفی می‌کنند، غافل از اینکه این موضوعات اثرات اجتماعی فراوانی دارند.

هم سوی این موضوع، احکام دیگری نیز وجود دارند که مورد چنین هجمه‌هایی واقع شده مثل حکم منع مصرف مشروبات الکلی. در همین رابطه به گزارشی از آمار غرب در رابطه با مصرف مشروبات الکلی توجه کنید؛
آمارهای منتشره از سوی سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد مصرف مشروبات الکلی در میان ملل مسلمان به دلیل حرمت شرعی آن،‌ پایین‌تر از متوسط جهانی است. این در حالی است که سالانه میلیون‌ها نفر در جهان به دلیل مصرف الکل جان خود را از دست می‌دهند.

درست است که در جوامع غربی قانون منع مصرف مشروبات الکلی وجود ندارد اما به نظر می‌رسد با توجه به آمارهایی که داده شده، ادامه این روند نتایج خانمان‌سوزی را برای جوامع غربی در پی داشته باشد چنانچه شاهد هستیم خیلی از مشکلاتی که جوامع غربی با آن مواجه است، در جامعه ایران و بین مسلمانان قسمتی از آن به واسطه حکم شرعی منع مصرف مشروبات الکلی وجود ندارد.

چنانچه در سال ۲۰۱۲ میلادی حدود ۳.۳ میلیون نفر در سراسر جهان به سبب استفاده از الکل فوت کرده‌اند که این عدد ۵.۹ درصد از کل مرگ و میر در جهان را تشکیل داده و قابل ذکر است که حدود ۲۵ درصد از مرگ جوانان بین ۲۰ تا ۳۹ سال به علت استفاده از الکل می‌باشد.

بیشترین معضلات استفاده از نوشیدنی‌های الکلی گربانگیر اروپایی‌ها است. اطلاعات گردآوری شده نشان می‌دهد اهالی قاره سبز در مصرف مشروبات الکلی در دنیا پیشرو هستند.

نقش کنترل و نظارت اجتماعی در جوامع بشری

طیبه میرزا اسکندری در رابطه با نظارت برجامعه اعتقاد دارد که؛ به لحاظ اجتماعی به میزانی که یک جامعه متمدن‌تر می‌شود، حجم و وسعتش بیشتر شده روابط انسانی در آن پیچیده‌تر و کنترل این جامعه مشکل‌تر است. به عبارتی برای اداره جوامع بشری کنترل و نظارت اجتماعی یکی از مباحث مهم در جامعه‌شناسی است، مخصوصاً وقتی این جامعه‌ها به سمت جامعه‌های بزرگتر و پیچیده‌تر مثل کلان شهرها گسترش پیدا می‌کنند.

منع قانونی مصرف مواد الکلی

اسکندری معتقد است به میزانی که جامعه متمدن‌تر و مدنی‌تر می‌شود حتماً قوانین بیشتر و البته سخت‌گیرانه‌تری در جامعه وجود دارد. این قوانین وقتی با موضوعات جزئی‌تر مثل حد و حدود مصرف مواد الکلی مواجه می‌شود نیز اعمال می‌شود. نوشیدن الکل ممکن است در بعضی جوامع که مثل ما جامعه اسلامی شمرده نمی‌شود، منع شرعی نداشته باشد، ولی قطعاً در همه جوامع از آمریکا که به نظر خیلی‌ها مظهر یک جامعه صنعتی کاملاً پیشرفته است تا کشورهای اروپایی که به لحاظ فرهنگی شاید خودشان را از آمریکا جلوتر بدانند تا جوامع دیگر در همه نقاط دنیا، به لحاظ قانونی مخصوصاً در عرصه عمومی برایشان منع وجود دارد.

چنانچه می‌بینیم اگر کسی در بخش رانندگی و استفاده از وسایل شخصی مصرف زیاد مواد الکلی داشته باشد، با قوانین بازدارنده بسیار سختی مواجه می‌شود. چنانچه حتی اگر این جامعه کاملاً لیبرال بوده و بخواهد به آزادی‌های فردی احترام بگذارد ولی دقیقاً به خاطر اینکه این آزادی نباید مخلّ نظم عمومی، امنیت و آسایش بقیه افراد جامعه باشد، با این فرد برخورد شدید می‌شود. چنانچه دیده شده در بعضی کشورهای غربی این قانون سخت‌گیرانه تا حدی جلو می‌رود که در حین مستی رانندگی می‌کند حتی ممکن است به صورت مادام‌العمر از رانندگی منع شود.

بنابراین آنچه که دین برای محدودیت و منع مصرف الکل و مشروبات الکلی گفته، یک بخش مهم آن به خاطر همین اثرات اجتماعی است. در جوامعی که در اداره آن‌ها به دین هم کاری ندارند، قانون مجازات به شدت اجرا می‌شود چنانچه در هیچ کجای دنیا دیده نشده مصرف الکل در مجامع عمومی آزاد و بدون مجازات باشد.

الکل عقل و قدرت تشخیص را از انسان سلب می‌کند

این کارشناس علوم اجتماعی با استناد به علم پزشکی بیان کرد که استفاده از الکل، عقل و قدرت تشخیص و تمایز خوب و بد را از انسان سلب می‌کند. به بیان همه عقلا چنین انسانی از بسیاری از جانداران درنده هم خطرناک‌تر است چرا که با توانایی که بر انجام امور دارد، رفتارهای او قابل پیش‌بینی نبوده و می‌تواند کارهای بسیار خطرناکی از او، چه برای خود و چه برای اطرافیان در عرصه عمومی که کاملاً ضد مصلحت حساب می‌شود سر بزند.

دکتر ایرج حریرچی در رابطه با ارتباط مصرف الکل و خطر خودکشی و خشونت‌های اجتماعی معتقد است؛ مصرف سنگین الکل با خطر خودکشی و خشونت ارتباط علیتی دارد. مصرف الکل همسرآزاری را نیز افزایش می‌دهد. با مصرف الکل، خطر آسیب به دیگران نیز وجود دارد که ممکن است عمدی باشد مثل حمله یا دیگر‌کشی، یا غیر عمدی باشد مانند تصادفات اتومبیل یا آسیب در محیط کار. اثرات سمی مثل سندرم الکل جنینی و احساس ناامنی و تهدید سلامت روان اعضای خانواده از سایر مصادیق آسیب به دیگران بر اثر مصرف الکل است.

وقتی در عرصه‌های اجتماعی نگاه می‌کنیم می‌بینیم که بحث ممنوعیت مصرف الکل یک مسأله کاملاً تأیید شده در تمدن‌های پیشرفته دنیا چه به لحاظ نقطه نظر فردی به جهت برتری که برای انسان در خلقت برای او به واسطه عقلش بوده و این قدرت تشخیص، او را از بقیه موجودات عالم متمایز کرده و چه به لحاظ اجتماعی، به صورت قانون سخت گیرانه با این موضوع برخورد می‌شود.

مواد الکلی اعتیادآور نیست!

اسکندری با طرح باور اشتباهی میان مردم درباره این که مواد الکلی مثل مواد مخدر اعتیادآور نیست، از گروه الکلیسم نام برد و در معرفی این گروه از انسان‌ها گفت؛ در جوامع غربی اروپایی و آمریکایی که مصرف مشروبات الکلی به شکل متداول مرسوم است، افراد الکلیسم کسانی هستند که استفاده از مشروبات الکلی را نه به عنوان نوشیدنی سبک به همراه غذا، بلکه به عنوان یک تفریح و عادت سخت در آن‌ها وجود دارد، معرفی می‌کند که این امر کاملاً زندگی خودشان و اطرافیانشان را مختل کرده درست مثل اعتیاد به مواد مخدر.

در این رابطه دکتر ایرج حریرچی، مصرف الکل را عامل خطر ابتلا به بیش از ۲۰۰ بیماری، اختلال و جراحت دانسته و در این رابطه می‌گوید: اختلالات عصبی و روانپزشکی نیز از عوارض الکل است که شایع‌ترین این اختلالات اعتیاد و وابستگی به الکل است. مصرف الکل در ایجاد سایر اختلالات روان پزشکی مانند افسردگی و اضطراب نیز نقش دارد.

در بیان اسکندری، نکته مهم و قابل توجه این است که وقتی  در جوامع غربی که مصرف مشروبات الکی به شکل سبک و اشکال مختلف نیز وجود دارد، نگاه می‌کنیم می‌بینیم که الکلیسم یک پدیده عادی نیست و کاملاً به عنوان یک آسیب اجتماعی مطرح بوده به طوری که مراکزی را مثل مراکز بازپروری در ایران که برای فرد معتاد به مواد مخدر درست می‌کنند تا او را به زندگی عادی برگرداند،برای نجات انسان‌های الکلیسم تأسیس شده چرا که اعتقاد دارند الکلیسم یک امر روتین و معمولی برای جامعه نیست.

این کارشناس حوزه جامعه شناسی با طرح این نکته که الکل اعتیاد آور بوده به طوری که انسان را از یک زندگی مناسب جدا کرده و می‌تواند بسیار خطرناک باشد، در مسیر بهبود و پیش‌گیری جامعه از این ناهنجاری مطرح کرد؛ در وهله اول باید به جامعه مخصوصاً جوانان این آگاهی داده شود که الکل مثل مواد مخدر می‌تواند اعتیاد آور بوده و منشأ آسیب‌هایی برای خانواده و جامعه باشد. و بعد از مسیر آگاهی بخشی است که باید از عامل قدرت و بازدارندگی در مسیر این حرکت اقدام کرد.

متأسفانه امروز شاهد اتفاقات و نتایج اسف‌باری از مصرف مواد الکلی در شهرهای مختلفی از ایران هستیم؛ از کشته شدن تعدادی از کارگران در اتوبان بابایی به واسطه مست بودن راننده یک ماشین تا از دست دادن جان تعداد بالایی به واسطه مصرف مشروبات الکلی دست‌ساز در بندعباس. با وجود چنین حوادثی هر عقل سلیمی می‌فهمد که چرا شراب در اسلام منع شده است. این گونه است که در بسیاری از منع‌هایی که در احکام اسلامی وجود دارد وقتی بررسی می‌شوند شاهد هستیم که این‌ها اثرات اجتماعی دارندکه به واسطه چنین اثراتی بر آن‌ها تأکید شده است.