بیل‌گردانی همراه با اهدای جام قهرمانی!

همه آدم های کره خاکی با ملیت شان هویت پیدا می کنند، با رسم و رسومش بزرگ می شوند و دست آخر همه تلاششان را می کنند که آن را سینه به سینه به آیندگان بسپارند. نوروز، چهارشنبه سوری، قاشق زنی، خوشه چینی، شب یلدا و …. شاید بخش کوچکی از همه این آیین ها و سنت هایی باشد که در همه این سالها به هویت ایرانی ها سر و شکل داده است؛ اما نکته جالب توجه اینجاست که ایران کشور قومیت ها و نژادهای مختلف است انقدر که اگر به گوشه و کنار این سرزمین سر زده باشید با اقلیمی از فرهنگ ها و آداب و رسوم مختلف و مستقل مواجه خواهید شد که هر کدامشان رنگ و بوی مخصوص به خود دارند. در روزگاری که خودمان هم نمی دانیم به تمدن ۲۵۰۰ساله آریایی مان بنازیم یا تقویم مهمانی هایمان را با جشن هالویین تطبیق دهیم اهالی منطقه«نیم ور» استان مرکزی در چند سال گذشته عزمشان را جزم کرده اند که با اقتدار به برپایی آیین های ۲هزار ساله زادگاهشان پایبند باشند، جشن «بیل گردانی» جشنی است که هر ساله در این شهرستان به بهانه آغاز بهار و لایروبی در جمعه آخر فروردین ماه برگزار می شود و  هرساله آدم های زیادی را از شهر های دور و نزدیک به این شهرستان می کشاند.

جشنی با قدمت ۲هزار سال

جشن بیل گردانی شاید یکی از قدیمی ترین رسم هایی باشد که به صورت بومی هر ساله توسط مردم منطقه نیم ور در استان مرکزی برگزار می شود. این جشن قدمتی۲هزار ساله دارد و نزدیک به ۱۰ سال است که در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده. مردم منطقه این جشن را آخرین جمعه فروردین ماه هر سال برگزار می کنند. جشنی که به طور همزمان هم کارکرد پهلوانی و باستانی دارد و هم جنبه کشاورزی، به شکلی که هرساله گروهی از کشاورزان نیم ور برای لایروبی نهر بزرگ منطقه که به آن«جاشوب» می گویند اقدام می کنند و به واسطه همین مراسم در کنار تمهیدات لازم برای کشاورزی به زورآزمایی و رقابت در عرصه پهلوانی هم می پردازند.

زمین بیشتر داشته باشد، بیل بیشتری می زنید

نیم ور در ۲۵کیلومتری شهر محلات قرار دارد. شهری که اگر قدمت و پیشینه آن را دنبال کنید در تاریخ به سلسله های اشکانیان و ساسانیان خواهید رسید. منطقه ای که در روزگاران قدیم اهالی آن تقریبا به جز کشاورزی به هیچ پیشه دیگری مشغول نبودند؛ برای همین هم هرساله تمام کشاورزان برای لایبروبی رود این منطقه دست به لایروبی می زدند؛ نهری که چیزی نزدیک به ۱۸کیلومتر طول داشته و هر کدام از کشاورزان به نسبت مقدار زمین زراعتی که داشتند در لایروبی مشارکت می کردند و از آب هم سهم می بردند.

هفت بیل سنگین به نیت هفت آسمان

خیلی ها معتقدند که این آیین ۲هزارساله در منطقه نیم ور ریشه در آیین و باورهای دین زرتشت داشته است به گونه ای که برخی ها می گویند این مراسم در گذشته سمبلی برای تشکر از آناهیتا یا الهه باران بوده است برای همین هم بیل گردانی ریشه در فرهنگ آب و آبیاری در این منطقه دارد و از طرف دیگر  نشانه ای است برای ستیز انسان با طبیعت تا جایی که گذشتگان اهل نیم ور بر این باور بودند که با گردش هفت بیل سنگین، هفت آسمان و ابرهای آن برای بارش باران به گردش در می آیند.

رژه بیل گردان ها با موسیقی محلی

مراسم اصلی بیل گردانی در نیم ور تنها در یک روز برگزار می شود و اهالی برای همین یک روز برنامه های زیادی را در نظر می گیرند به قدری که شروع رسمی این مراسم با رژه افرادی که برای برپایی بیل گردانی در محل حاضر شده اند صورت می پذیرد.ماجرای برگزاری این آیین هم از اینجا شروع می شود که در روزهای پایانی سال پس از اینکه گل و لای و رشد علف های هرز در مسیر آب باعث دشواری در آبرسانی شد مردم در مسجد جامع دور هم جمع می شوند و برای پاکسازی و لایروبی به کمک یکدیگر می آیند. بعد از چند روز و با اتمام کارشان به یمن این اتفاق جشن بیل گردانی را برپا می کنند تا لایروبان و کشاورزانی که در این کار دست داشتند با بیل های خود در جشن حاضر شوند و بالای سکوی میدانی شکلی که در مرکز نیم ور قرار دارد اقدام به رژه رفتن کنند رژه ای که با موسیقی محلی اهالی خود آن منطقه همراه است.

بیل گردانی در نیم ور مثل کشتی است در جویبار

مراسم بیل گردانی در نیم ور هر سال یک پهلوان یا یک قهرمان دارد تا  جایی که اهالی هر سال برای برندگان بیل گردانی جام قهرمانی هم در نظر می گیرند؛ تا جایی که مهارت بیل گردانی در نیم ور انقدر موضوع جدی ای قلمداد می شود که برخی از اهالی بر این باورند که بیل گردانی در نیم ور به مثابه کشتی گرفتن در جوبیار است برای همین بیشتر مردان این منطقه در انجام این مهم، مهارت لازم و کافی را دارند.

بیل گردانی مانور قدرتی است در برابر دشمنان

شیوه انجام مسابقه بیل گردانی به این صورت است که هر یک از شرکت کننده ها باید هفت بیل را که نشان از هفت آسمان، هفت روز هفته و هفت دنگ آب است را در دو دسته چهار و سه تایی به هم ببندند و روی دست بچرخانند تا بگویند که بعد از چند روز کار و تلاش هنوز خسته نشدند. علاوه بر این بسیاری هم معتقدند که بیل گردانی در گذشته یک رجزخوانی و مانور قدرت در برابر دشمنان و راهزنان آن زمان هم محسوب می شده. اما با همه این ها شروع مراسم بیل گردانی به این شکل است که در آغاز مراسم بیل گردانی یک نفر با لباس نظامی سوار  براسب وارد میدان می­شود و «بیل به دستان» با لباس­های یک دست مانند دسته­ی پیاده نظام و به دنبال فرمانده رژه می روند. با آغاز رقابت بیل گردانی نحوه چرخاندن بیل‌ها به دور سر به شکلی  است که بیل‌های دست راست را به چپ می‌چرخانند و بالعکس، همزمان هم باید تعادل بیل و خودشان را حفظ کنند. اما در این بین شگرد تماشاچیان از همه جالب تر است به گونه ای که اگر یک بیل گردان کار خودش را به درستی انجام دهد مورد تشویق و اگر با مشکل رو به رو شود و بیل ها را به هم بزند مورد هجو و شوخی حاضران قرار می گیرد.