ترکیه با تشکیل شورای منطقهای کشورهای ترک زبان انگیزههای متفاوتی دارد که ممکن است در این راه با چالشهای متعددی رو به رو شود.
هفته گذشته نشست وزرای امور خارجه کشورهای عضو «شورای ترک» در ترکیه برگزار شد که در این نشست وزرای امور خارجه ترکیه، جمهوری آذربایجان ، ترکمنستان، ازبکستان، قرقیزستان و قزاقستان، گفتگوهای اولیه را به پایان رساندند. «مولود چاووش اوغلو» وزیر امور خارجه ترکیه اعلام کرد که یک سند تاریخی توسط سران به امضا میرسد و نام شورای ترک، از این به بعد به «سازمان دولتهای ترک» تغییر خواهد کرد.
تلاش برای توسعه و تشکیل شورای منطقهای کشورهای ترک زبان یکی از اهداف استراتژیک ترکیه است که پس از تحولات اخیر قره باغ، اهمیت بیشتری برای « رجب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه پیدا کرده است.
دولت ترکیه به دنبال استفاده سیاسی و تبلیغاتی گسترده از سازمان دولتهای ترک و ایفای نقش منطقهای است و تلاش میکند تا برای رسیدن به هدفش از هر پتانسیلی برای جمعآوری کشورهای بیشتر اطراف خود استفاده کند و به دنبال استفاده از این پتانسیل در منطقه و آسیای میانه برای کسب امتیازات بیشتر است .
آنکارا قصد دارد با هر کشوری بر اساس نیاز و منافع خود وارد معامله و مذاکره میشود. به عنوان مثال برخی کشورها را مانند قطر و جریان اخوان المسلمین به عنوان متحدین ایدئولوژیک خود معرفی کرده است.همچنین سعی میکند برخی کشورها را با وجود برخی اختلافات ایدئولوژیک و سیاسی در فضای اقتصادی حفظ کند.
بر اساس گزارش پایگاه خبری « مرصدالشام» در توافقنامه رسمی تأسیس شورای منطقهای کشورهای ترک زبان آمده که هدف این سازمان ارتقای صلح، امنیت و ثبات در منطقه از طریق تلاشهای مشترک است.اما ترکیه با تأسیس شورای دولتهای ترک زبان اهداف دیگری دارد و آن بازگشت به تفکر « پان ترکسیم» است که با هدف ایجاد یک ائتلاف از کشورهای ترک زبان در آسیای میانه میخواهد مقام رهبری این دولتهای ترک زبان را در عرصه نظام منطقهای و بینالمللی بدست آورد .
پایگاه خبری مذکور تاکید کرد هر چند دولت ترکیه مدعی است که بازگشت به تفکر پان ترکیسم را با هدف ایجاد یک ائتلاف از کشورهای ترک زبان در جغرافیای آسیای میانه دنبال میکند تا به زعم خود بتواند ترکیه آینده را در مقام رهبری این دولتهای ترک زبان در عرصه نظام منطقهای و بینالمللی جایگاه بخشد اما واقعیت آن است به دلیل تاریخی و جغرافیای سیاسی امکان محقق شدن این موضوع وجود ندارد و تنها اقدامی است که هزینه های امنیتی سنگینی را بر دوش ملل منطقه و به ویژه مردم ترکیه تحمیل کرده است. همچنین به دنبال این اقدام کشورهای ترک در آسیا برای همیشه موجودیت خود را از دست خواهند داد و ممکن است زیر پرچم هلال ترکیه از روی نقشه محو شوند.
بر اساس بسیاری شواهد مانع اصلی گسترش این برنامه «گرجستان و ارمنستان» است و همچنین آنکارا از طریق اهرمهای اقتصادی و سیاسی در مورد ارمنستان «بی پناه» است و به همین دلیل تلاش میکند تا گام های نظامی-سیاسی علیه ارمنستان بردارد. همگون سازی نرم ملت ترک زبان آسیا، تلاش برای اتحاد آنها و همچنین جذب ناظران از کشورهای دیگر برای تحقق رویای بزرگ آنکارا یکی از انگیزههای دولت ترکیه بوده است.
همچنین رقابتهای منطقهای ترکیه با عربستان و امارات باعث شده تا به تشکیل سازمان دولتهای ترک روی آورد.
ترکمنستان که سیاست بی طرفانهای را اتخاذ کرده بود، به حضور در نشستهای پیشین شورای ترک اشتیاقی نداشت اما در این نشست رضایت نسبی خود را اعلام کرد که میتوان گفت تغییر نسبی موضع ترکمنستان نسبت به شورای ترک برگ برندهای برای ترکیه است.
کشورهای عضو به دنبال ایجاد مناطق اقتصادی مشترک و ایجاد یک بانک توسعه برای تسریع کار مشترک در پروژههای زیربنایی هستند. در جبهه نظامی، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس علاوه بر انعقاد قراردادهایی برای فروش تسلیحات، زره پوش و خودروهای نظامی به دنبال تبادل تخصص نظامی با انجام تمرینات مشترک هستند.
اما در این مسیر، دولت اردوغان با چالشهایی مواجه خواهد شد که یکی از این چالشها این است که کشورهای ترک زبان عضو سازمان ظرفیتهای اقتصادی فعالی برای توسعه تجارت خارجی ندارند و زیر ساختهای ترابری حمل و نقل نیز ضعیف است.
همچنین از لحاظ سیاست خارجی، تمامی این کشورهای شورای ترک نمیتوانند با یکدیگر هماهنگ و با آسودگی خاطر و بدون ترس از پیامدها و چالشهای پیش رو عمل کنند. بدین ترتیب روند مثبت و مناسبی برای همکاری شورای دولتهای ترک زبان پیش بینی نمیشود.
ثبت دیدگاه